- Inlegzolen klinken onschuldig, maar ze zijn vaak synthetisch en worden matig gerecycled. Daardoor ontstaat ieder jaar een gigantische berg afval.
- Ondernemer David Even ontwikkelde een manier om volledig circulaire inlegzolen van kurk op de markt te brengen.
- Dit levert zijn bedrijf extra kosten op, die hij niet vergoed krijgt door middel van subsidies. “Dat levert andere producenten een voorsprong op.”
- Lees ook: Belasting op grondstoffen moet omhoog, bepleit club van ruim 30 bedrijven en organisaties die circulaire economie willen versnellen
Inlegzolen voor een tientje bij de sportwinkel. Weinig klinkt onschuldiger, maar volgens Amsterdammer David Even gaat er een wereld aan milieuvervuiling achter schuil. Zo bestaan inlegzooltjes doorgaans uit synthetische stoffen en worden ze niet gerecycled.
“Elk jaar belanden honderden miljoenen synthetische inlegzooltjes op de vuilnisbelt”, zegt Even, zittend aan een kop koffie in Amsterdam-West. “Het gaat om een oppervlakte die even groot is als Nieuw-Zeeland. Die belanden met name in niet-westerse landen. Hier in Europa zien we het probleem dus niet met eigen ogen.”
Producenten zijn volgens de bebaarde ondernemer amper met zaken als klimaat en milieu bezig. “Het draait ze allemaal om het minimaliseren van de kosten, zodat ze hun producten voor de laagste prijs kunnen aanbieden. Consumenten kunnen hierdoor het goedkoopste product kopen. Het is een lineaire economie, waarbij niemand nadenkt over wat dit de volgende generatie en de planeet uiteindelijk kost.”
Inlegzolen van kurk
Even pakt het anders aan. Met zijn begin 2022 opgerichte startup Primal Soles – overigens geen verwijzing naar de jaren ’90-groep Primal Scream – levert hij inlegzolen die voor een groot deel bestaan uit kurk. Nadat klanten de zolen hebben afgelopen, kunnen ze deze bij de startup inleveren. De zolen worden uiteindelijk versnipperd en volledig hergebruikt voor nieuwe paren.
Compleet circulair, aldus Even. Als eerste startup in zijn branche beschikt Primal Soles dan ook over een zogeheten Shipment of Green List Waste-contract met de Europese Unie. Business Insider heeft dit document ingezien.
Door gebruik te maken van kurk stelt Even zelfs CO2 uit de lucht te kunnen halen. “Het komt van de bast van de kurkeik. Om de negen jaar moet je die bast oogsten, zodat de boom verder kan groeien en extra CO2 uit de atmosfeer kan halen. Per ton geoogste kurk kun je 73 ton CO2 uit de lucht halen.”
Even koopt zijn kurk in bij het Portugese bedrijf Amorim Cork. Deze leverancier uit Porto onttrekt 8,2 kilogram CO2 uit de lucht per vierkante meter geoogste kurk, liet het bedrijf uitrekenen door EY.
Amorim Cork kan zijn volledige kurkproductie uit bossen binnen de landsgrenzen halen. Het land is rijk aan kurkbossen, mede doordat Portugal al in 1209 wetten implementeerde die het omkappen van kurkbomen tegenhouden. Dit heeft een culturele component, want de kurkeik wordt in Portugal gezien als een van de nationale bomen.
Kurkbossen zijn bovendien rijk aan biodiversiteit; ze zouden volgens het bedrijf 200 verschillende diersoorten en 135 plantensoorten aantrekken. Kurk zorgt tot slot voor een zachte landing bij het lopen, blijkt als Business Insider de zolen van Even uittest.
Financieel dweilen met de kraan open
Wegwerpsynthetica vervangen voor circulaire kurk, het klinkt als een eenvoudige oplossing voor een milieuprobleem. Toch is het voor de startup financieel gezien dweilen met de kraan open, vertelt de 32-jarige Even.
Zijn bedrijf laat klanten gratis hun zooltjes opsturen om te worden gerecycled, maar dat kost per paar zooltjes zo’n 6 euro. Daar zitten verzend-, sorteer- en materiaalkosten bij inbegrepen, volgens de ondernemer; klanten krijgen een gratis papieren verzendenvelop. De zooltjes variëren in prijs tussen grofweg 30 en 40 euro, maar winst levert dat de ondernemer naar eigen zeggen nog niet op. Het kost nu eenmaal wat om kurk in te kopen.
Ook de verzending van de zolen kost Even het nodige. Hij liet voor zijn zolen extra kleine pakketjes ontwerpen die – inclusief inhoud - zo’n 200 gram wegen en door de brievenbus passen. Ze hoeven niet in dozen verpakt te worden en nemen dus minder ruimte in beslag in bestelbusjes, met als gevolg een lagere CO2-uitstoot. Dan zijn er nog de gebruikelijke marketing-, btw-, administratieve- en verkoopkosten.
Amper subsidies voor circulaire startups
Even stoort zich aan het feit dat er in Nederland weinig subsidies zijn voor gecertificeerde circulaire producten. “Ik betaal het recyclingproces volledig met mijn eigen geld”, zegt de ondernemer, die al 20.000 euro eigen vermogen in het bedrijf stelt te hebben gestoken. “Wegwerpzooltjes worden daarnaast niet extra belast, waardoor dit soort producenten een voorsprong hebben op ons.”
Het is niet zo dat er in Nederland nul subsidieregelingen zijn voor circulaire ondernemers. Zo loopt er momenteel een regeling waarbij entrepreneurs maximaal 20.000 euro kunnen ontvangen voor een circulair project - al is het budget op deze regeling nu al overtekend.
Heel leuk, vindt Even, maar niet passend voor kleine startups zoals die van hem. "Wij hebben de tijd en mankracht niet om tientallen aanvragen te doen en misschien eenmalig 20.000 euro te ontvangen. We zijn ook bezig met het aanvragen van een B Corp-certificering, iets waar lineaire bedrijven niet mee te maken hebben. Tijd is geld. We zullen tijd moeten prioriteren om te kunnen concurreren op de markt." De ondernemer pleit daarom niet alleen voor meer, maar ook voor eenvoudigere subsidieregelingen voor circulaire ondernemers.
Idee: statiegeld op wegwerpzooltjes
De Nederlandse overheid wil dat ons land in 2050 volledig circulair opereert, maar volgens Even lijkt de overheid aan het einde van de dag niet goed te weten hoe het dit doel moet bereiken. Hij pleit voor een vorm van statiegeld op niet-circulaire wegwerpproducten, zoals reguliere wegwerpzooltjes. “We doen dat ook al met bierflesjes en petflessen, dus waarom breiden we dat niet uit?”
Nadat de startup van Even begin dit jaar een belangrijke prijs won van zakenblad Financial Times, mocht hij een half uur op het felbegeerde World Economic Forum spreken in het Zwitserse Davos. “Ik stelde er hardop de vraag waarom ik als circulaire ondernemer nauwelijks subsidies kan krijgen.”
Hij heeft wel een idee waarom. “Einstein zei eens: you cannot solve a problem with the same mindset that created it. Daar zit wat in, vind ik. We leven in een tijd waarin de meeste klimaatproblemen zijn ontstaan door een groep mensen die verkeerde beslissingen hebben genomen. Diezelfde mensen kunnen de problemen niet oplossen, daarvoor hebben we een nieuwe generatie bestuurders nodig.”
Primal Soles verkocht tot dusver zo’n 2.000 paar zolen aan consumenten in met name Nederland en de Verenigde Staten. Even verwacht dit jaar nog geen winst te maken. De startup is momenteel met onder meer schoenproducenten in gesprek voor mogelijke samenwerkingen. “Ze zullen dan de prijs van hun schoenen omhoog moeten doen, maar kunnen vervolgens wel adverteren met het feit dat ze gebruikmaken van circulaire zolen.”
Primal Soles aast op investering van €1,25 miljoen
Het bedrijf wist eerder dit jaar een donatie van bijna een half miljoen euro op te halen bij de Zwitserse miljardair en milieuactivist André Hoffmann. Primal Soles is op zoek naar een investering van 1,25 miljoen euro. Het bedrijf wil hiermee de productie opschroeven en 20 procent doneren aan de bescherming van een bedreigd kurkeikbos.
Nederlandse groene fondsen hapten tot nu toe nog niet, maar Even stelt wel in gesprek te zijn met zogeheten family offices. “Die zijn vanuit hun familiaire achtergrond meer gericht op de volgende generatie. Ons bedrijf mag nog maar klein zijn, maar ik heb al wel een volledig circulair product. Dat kunnen veel grote bedrijven niet zeggen.”